Koncert teatralny na bazie muzycznych kontrastów
jako pierwsza pomoc edukacyjna
Poradnik dla nauczycieli szkolnych i przedszkolnych
Dla dzieci i młodzieży w szkole czy w przedszkolu muzyka poważna nie przedstawia większej wartości. Uczniów generalnie zmusza się do słuchania klasyki na lekcjach czy organizowanych szkolnych koncertach. Inaczej jest np. w teatrze. Dzieci pochłonięte fabułą słuchają jej chętnie, jako środka obok światła i scenografii budującego nastrój.
Żeby przygotować uczniów do świadomego odbioru dzieł i zachęcić do słuchania muzyki poważnej wprowadziłam Koncerty Teatralne. Dzieci wystawiają jakąś scenę i szukaj do niej muzyki. Szukają odpowiednich fragmentów z dowolnie wybranych utworów z pomocą nauczyciela, który im dostarcza płyty i przygotowuje środki audiowizualne. W tym czasie niepostrzeżenie poznają repertuar i kompozytorów. Potem wielokrotnie odsłuchują te swoje znalezione fragmenty i utrwalają je.
Nauczanie słuchania i rozumienia muzyki poważnej jest bardzo trudną umiejętnością. Koncert teatralny, który proponuję, jest cennym doświadczeniem, umożliwiającym niepostrzeżenie przeniesienie się dziecka w świat dźwięków. Najlepiej byłoby, aby słuchana muzyka była żywa i wykonana przez profesjonalnych muzyków na prawdziwych instrumentach. Sytuację ratuje pianino, które jest prawie w każdej szkole czy przedszkolu i jest ono niezbędne, żeby zagrać na nim i pokazać kontrasty muzyczne, których np. na syntezatorze się nie pokaże, gdyż instrumenty te nie mają z reguły dynamicznych klawiatur i są mało oktawowe.
Na takie lekcje czy koncerty proponuję przykłady muzyki programowej (P. Czajkowski, R. Schumann, E. Grieg, S. Prokofiew, itd.), która jak żadna inna najsilniej oddziałuje na psychikę i wyobraźnię dziecka. W koncertach teatralnych utwory muszą być dobrane tak, żeby były dobitną ilustracją tego, co się dzieje na scenie. Połączenie muzyki z obrazem nieustannie zmieniających się sytuacji scenicznych ułatwia dziecku zrozumienie tego, co słyszy, i wtedy zaczyna mu się to podobać. W konsekwencji takie słuchanie muzyki doprowadza małego odbiorcę do odkrycia przyjemności i radości z niej płynącej.
Przykłady muzyczne proponowanych kompozytorów:
Piotr Czajkowski – Jezioro Łabędzie, Akt II Nr 14.
Robert Schuman – Marzenie (Kinderszenen / Sceny dziecięce, op. 15)
Edward Grieg – Suita „Peer Gynt-Suite” Nr 1 op. 46
Siergiej Prokofjew – fragment bajki symfonicznej „Piotruś i Wilk” (Finał)
Dzieci kojarzą różne melodie z odpowiednimi scenami, zapamiętują je i bezbłędnie rozpoznają potem kontrasty muzyczne, na których bazuję i od których zaczynam edukację, kiedy wprowadzam dziecko w świat MUZYCZNEGO KRÓLESTWA.
W książce „Bajka o Piosence i nutkach” na wstępie dziecko dowiaduje się, że w muzyce są cztery kontrasty. Bajkowo przedstawione, poprzez skojarzenia obrazowe i porównania pojęcia takie jak muzyka: forte(głośna) – piano(cicha), wolna-szybka, dźwięki wysokie lub niskie, oraz wesoła (tonacje durowe) i smutna (tonacje molowe) nie stanowią potem żadnego problemu, żeby je przyswoić, zapamiętać i wykorzystać w czasie odtwarzania muzyki. Jakże pięknie i artystycznie potem śpiewają i grają tak wyedukowane dzieci. które uczyły się przez zabawę i podziw dla pokazywanego im piękna.
Jak wielkie znaczenie ma muzyka w naszym życiu nikogo nie trzeba przekonywać. Bo czy bez muzyki mógłby istnieć świat? Muzyka jest wszędzie i od zawsze. Była we wszystkich cywilizacjach. Łagodzi obyczaje, wychowuje, kształci, uspakaja, niesie radość każdemu z nas. Warto najpiękniejszej ze wszystkich sztuk dać szansę aby młode pokolenia ją zrozumiały i pokochały. Niestety w naszym szkolnictwie z muzyką jest źle, bardzo źle. I czyja to wina, że jesteśmy pokoleniem głuchych? Droga, która jest zarazem konkretną propozycją metody kształcenia muzycznego dzieci poprzez integrację muzyki, plastyki i teatru, jest długa i trudna, ale do pokonania.
Polecamy również artykuł Lidii Bajkowskiej: „Teatr widzę mój ogromy – poradnik dla nauczycieli i wychowawców”, który szczegółowo omawia jak prowadzić zajęcia teatralne dla dzieci oraz jaka jest rola teatru w edukacji artystycznej dzieci.